Masaż Tui Na w leczeniu zespołu nadpobudliwości

Leczenie chorób dziecięcych masażem Tui Na ma bardzo długą tradycję w medycynie chińskiej. Obok akupunktury, ziołolecznictwa i dietetyki jest on jedną z podstawowych technik leczenia, do tej pory stosowaną na oddziałach pediatrii w chińskich szpitalach.

Z TEGO ARTYKUŁU DOWIESZ SIĘ:

• Jakie są podstawowe zasady chińskiej medycyny pediatrycznej?
• Jakie są przyczyny ADHD według medycyny chińskiej?
• Jak dostosować masaż do syndromu choroby?

POLECAMY

Najstarsze teksty poruszające specyfikę fizjologii dziecka i patogenezy chorób mają ponad 2000 lat. Początek kodyfikacji doktryn pediatrycznych przypada na czas utworzenia szkół medycznych przez cesarza Cheng Zu w roku 443 naszej ery. Sprzyja to mnożeniu się dyscyplin terapeutycznych, wśród których wyodrębnia się specjalizacja w medycynie dziecięcej, prowadząc do rozwoju pediatrii oraz jej zasad.

Stopniowo, obok ziołolecznictwa, pojawiają się w tekstach medycznych traktaty dotyczące masażu pediatrycznego, a ich ukoronowaniem są dwa klasyczne dzieła opublikowane w XVII w.: Xiaoer anmo jin (Kanon masażu pediatrycznego) oraz Xiaoer tuina mijue (Sekrety masażu pediatrycznego), których autorami są czterej specjaliści w pediatrii (SI MING CHEN SHI): Gong Yuan Lin, Hu Lian Bi, Zhou Yu Fan i Yao Guo Zhou.

PODSTAWY MASAŻU TUI NA

Podstawy masażu Tui Na nie są więc wulgaryzacją praktyk ludowych, lecz opierają się na tekstach klasycznych dzieł medycyny chińskiej oraz na przekazach praktyki klinicznej. Temat masażu Tui Na jest bardzo obszerny zarówno w zastosowaniu terapeutycznym, jak i w złożonym systemie używanych technik oraz specyfice diagnozy chorób dziecięcych. Jest on – u boku akupunktury, ziołolecznictwa i dietetyki – jedną z podstawowych technik używanych po dzień dzisiejszy na oddziałach pediatrii w szpitalach medycyny chińskiej Państwa Środka. 

Tak więc, aby zrozumieć jego działanie, a co najważniejsze, dostosować metody masażu do syndromu patologii, niezbędna jest znajomość fizjologii energetycznej u dzieci oraz patogenezy chorób dziecięcych w świetle złożonego systemu medycyny chińskiej, która skupia swą uwagę na leczeniu przyczyn choroby, a nie na wynikających z niej skutków, czyli symptomów. 

Zatem, zanim poruszy się temat schematów i protokołów masażu, warto zrozumieć specyfikę podejścia do chorób dziecięcych w chińskiej medycynie pediatrycznej, gdyż aspekty fizjologiczne i patologiczne u dzieci są nieco odmienne niż u dorosłych, szczególnie w pierwszych latach życia.

JAK WYBRAĆ STRATEGIĘ LECZENIA?

Należy więc pamiętać o następujących zasadach pediatrycznych przy wyborze strategii leczenia:

• Charakterystyką wieku dziecięcego jest duża dynamika rozwoju organizmu. Jej bazę stanowi funkcja Shen (Nerki), czyli spichlerz energii Yin/Yang, której siła wynika z odziedziczonej po rodzicach odporności oraz z pożywienia w łonie matki, a następnie z codziennej diety. U dzieci wiążą się z tym duże zapotrzebowanie na produkty odżywcze, które powinny być bogate w ziarna i lekkostrawne, oraz adekwatna higiena życia, czyli regularność posiłków, wystarczająca ilość snu, a także umiarkowana stymulacja sensoryczna i fizyczna. Biorąc pod uwagę fakt, iż cały rozwój dziecka aż po wiek dojrzewania oparty jest na sile funkcji Shen (Nerki), dietetyka odgrywa kluczową rolę w profilaktyce zdrowia medycyny chińskiej pediatrycznej.
• Funkcje (Zang Fu) są jeszcze delikatne i niedojrzałe, a ich kształtowanie niezakończone. Pod względem zarówno materialnym Xue i Qi (Krwi i Energii), jak i funkcjonalnym organizm dziecka nie jest w pełni rozwinięty. Na szczególną uwagę i troskę zasługują funkcje Zang: Pi (Śledziona) oraz Fei (Płuca), które są w pełnej fazie rozwoju do 7.–8. roku życia. Wiąże się z tym fizjologiczna wrażliwość układu pokarmowego i oddechowego, co wyjaśnia podatność dzieci na zaburzenia trawienne oraz słabą odporność na patogeny zewnętrzne. Przypomnijmy również, że funkcja Pi (Śledziona) będzie dla dziecka podstawą do wzmacniania funkcji Shen (Nerek), dlatego też jej przeciążenie nieadekwatną dietą może doprowadzić do osłabienia organizmu dziecka.
• Choroby dziecięce mają ogólnie podobne schematy patologii jak u dorosłych. Jedynym wyjątkiem jest Siedem Emocji, czyli aspekt psychosomatyczny chorób. Wynika to z tego, że dziecko do pewnego wieku nie posiada własnej świadomości jako indywiduum, gdyż rozwija się ona stopniowo, tak jak cały młody organizm. Wszelkie stany emocjonalne dziecka są uwarunkowane przede wszystkim emocjami występującymi w otaczającym je środowisku. Podkreślić również należy, iż czym młodsze dziecko, tym większy jest jego związek z przeżyciami psychicznymi matki. Dlatego też w przypadku somatyzacji emocji u dziecka, szczególnie do 7.–8. roku życia, niezbędne jest równoległe leczenie matki.
• Czym młodszy wiek, tym szybsza ewolucja choroby, a jej symptomy gwałtowniejsze. Natomiast w przypadku, gdy organizm dziecka jest mocny w aspekcie bazy Yin/Yang, czyli funkcji Shen (Nerek), a strategia leczenia prawidłowa, powrót do zdrowia jest równie szybki jak rozwój choroby. Dlatego też podkreśla się konieczność wzmacniania sił życiowych młodego organizmu podczas terapii, co stanowi regułę w strategii leczenia chorób u dzieci. Należy podkreślić, iż w ogólnej strategii terapeutycznej zwraca się szczególną uwagę na delikatność i niedojrzałość układu trawiennego u dzieci, co zmusza do adaptacji receptur ziołowych, gdyż zażywanie ciężkostrawnych substancji na dłuższą metę może spowodować osłabienie organizmu i doprowadzić do komplikacji choroby.  Troska o harmonijny rozwój układu trawiennego  jako bazy energii życiowej, spowodowała preferowanie w pediatrii innych skutecznych metod terapii takich jak kąpiele ziołowe, aplikacje maści lub plastrów ziołowych oraz stosowanie akupunktury, moksy, baniek i masażu Tui Na. Medycyna chińska pediatryczna obejmuje leczenie chorób dziecięcych od niemowlęcia aż po wiek dojrzewania (14–16 lat), a różnice w schematach i technikach masażu są uzależnione od wieku dziecka. Do piątego roku życia stosowany jest bardzo skuteczny masaż Xiao Tui Na, którego bazą jest specyficzny masaż rąk i przedramion. Po piątym roku życia stosuje się ogólnie te same zasady co w masażu Tui Na dla dorosłych, adaptując techniki i siłę ucisku do wielkości ciała dziecka.

Należy również pamiętać, iż każda procedura masażu powinna być poprzedzona skrupulatną diagnozą. W przeciwnym wypadku zabieg Tui Na nie będzie skuteczny.

MEDYCYNA CHIŃSKA PEDIATRYCZNA A ADHD

Jako przykład zróżnicowanego podejścia do leczenia chorób dziecięcych w medycynie chińskiej pediatrycznej przytoczmy analizę zespołu nadpobudliwości z deficytem uwagi, czyli ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder), gdzie do najbardziej klasycznych objawów należą zaburzenia snu i łaknienia, nadwrażliwość emocjonalna, nadmierna ruchliwość, problemy ze skupieniem uwagi i koncentracją, kłopoty z wykonaniem złożonych poleceń, agresywność, stany lękowe, a także zaburzenia mowy.

Według medycyny chińskiej pediatrycznej, przyczyny wymienionej powyżej grupy symptomów nie mają podłoża psychicznego, w odróżnieniu od podejścia medycyny zachodniej. Podstawą zaburzeń jest przede wszystkim osłabienie organizmu dziecka oraz akumulacja patologicznego Gorąca, które zakłóca funkcję Xin (Serca), czyli spokój psychiczny dziecka. W ciężkich przypadkach może to doprowadzić do zaburzeń mowy, a nawet do epilepsji czy autyzmu.

Należy również przypomnieć, iż nadużywanie stymulacji sensorycznej (gry wideo, telefon komórkowy, muzyka, filmy itp.) nadwyręża pracę oczu i słuchu dziecka, powodując nadmierną konsumpcję Xue (Krwi), co prowadzi do Niedoboru Yin w szybszym stopniu niż u dorosłych, ponieważ funkcja Shen (Nerki) jest obciążona dynamiką rozwoju młodego organizmu. W naszych warunkach cywilizacyjnych nadużywanie bodźców sensorycznych jest dziś tendencją ogólnospołeczną, a w przypadku dzieci stanowi duży problem, ponieważ nie tylko pogłębia zaburzenia ADHD, lecz także w równej mierze może do nich doprowadzić. 

Podsumowując teorię medycyny chińskiej pediatrycznej, należy podkreślić, że przyczyną nadpobudliwości u dzieci jest zaburzenie fizjologiczne w formie patologicznego gorąca, które zakłóca harmonijne funkcjonowanie psychiki dziecka. Leczenie polega więc na eliminacji tego patogenu oraz źródła jego powstawania.

PRZYCZYNY ADHD:

• Gorąco w łonie matki, spowodowane emocjami, ciężkostrawną dietą lub chorobą zapalną, może przedostać się do organizmu dziecka, powodując już u niemowlęcia agitację, płacz, częste wybudzanie, niespokojny sen czy problemy trawienne. Przy braku eliminacji tego patogenu z biegiem lat dojdzie do akumulacji Gorąca i osłabienia organizmu.
• Przewlekła choroba zapalna, poza wyczerpaniem organizmu, może doprowadzić do chronicznej akumulacji patologicznego Gorąca.
• Nieadekwatna dieta, oparta na spożywaniu produktów natury gorącej lub faworyzujących formację Śluzu czy osłabiających pracę żołądka (surowizna, zimne lub mrożone napoje, soki, lody, przyprawy, barwniki spożywcze, pszenica, nabiał, cukier rafinowany, słodycze itp.), może spowodować osłabienie organizmu i tworzenie się Pus…

Po ukończeniu kursu podstawowego oraz pięciu modułów kursu zaawansowanego istnieje możliwość odbycia staży klinicznych oraz dalszych studiów w Chinach na renomowanych uniwersytetach TMC w Nanningu lub Chengdu oraz Kantonie (Guangzhou), z którymi nasz Instytut współpracuje.