Tradycyjna medycyna chińska opiera swój system leczniczy na pojęciu energii życiowej zwanej Qi, które to krąży w organizmie, organizując się w skomplikowany system merydianów i zarządza wszystkimi procesami fizjologicznymi. Zabiegi lecznicze medycyny chińskiej mają na celu harmonizację przepływu Qi, aby doprowadzić jego krążenie w ciele do stanu równowagi, a tym samym przyczynić się do zlikwidowania zaistniałych dolegliwości.
Medycyna chińska wykorzystuje rozbudowany system diagnostyczny opierający się na bardzo szczegółowym wywiadzie z pacjentem, badaniu pulsu, diagnozie z języka, twarzy i palpacji ciała.
Główną zasadę leczenia medycyną chińską stanowi maksyma Yang Sheng 养生, czyli dążenie do wzmacniania energii życiowej i przedłużania życia (ideogram Yang 养oznacza „odżywiać”, a Sheng 生 „życie”). Dotyczy ona nie tylko zasad profilaktyki zdrowia, ale również wytycznych w dobieraniu technik i strategii leczenia, co dla lekarza medycyny chińskiej jest podstawą jego etyki: „Yang Sheng” jest tym czym dla zachodnich lekarzy jest maksyma „Non nocere”.
Leczenie medycyną chińską ma charakter holistyczny, a więc całościowy. Dotyczy zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej, kładzie nacisk na higienę życia oraz budowanie zdrowych nawyków.
Medycyna chińska, którą dzisiaj znamy ma kilka tysięcy lat tradycji i doświadczenia klinicznego. Fundamenty jej doktryny zawarte są w najstarszym w dziejach ludzkości klasycznym dziele medycznym „Wewnętrzny Kanon Żółtego Cesarza” (Huangdi Neijing, 黃帝內經) pisanym przez około 500 lat i ukończonym w I w. n.e. Księga składa się z dwóch obszernych tomów – każdy z nich liczący osiemdziesiąt jeden rozdziałów w formie traktatów opartych na pytaniach i odpowiedziach między mitycznym Żółtym Cesarzem a sześcioma jego równie legendarnymi ministrami. Pierwszy tom, Suwen (素問), obejmuje analizę teoretycznych podstawy medycyny chińskiej i jej metody diagnostyczne. Drugi tekst, Lingshu (靈樞), szczegółowo omawia terapię akupunkturą.
„Wewnętrzny Kanon Żółtego Cesarza” zawiera wiedzę o zasadach długowieczności osiąganej dzięki precyzyjnej diagnostyce, znajomości działania pokarmów i ziół oraz różnorodnych naturalnych technik terapeutycznych jak akupunktura, dietetyka czy ziołolecznictwo. Stanowi on podstawę, na której opierały się na przestrzeni wieków wszystkie późniejsze dzieła medyczne wybitnych lekarzy chińskich.
W ciągu co najmniej 2000 lat, swojego znanego nam rozwoju, medycyna chińska stworzyła i wielokrotnie sprawdziła w praktyce skuteczność wszystkich swoich podstawowych technik leczniczych, z których kluczowymi są:
Jak widzimy, medycyna chińska nie pochodzi z przypadkowej praktyki ludowej, lecz z elitarnej wiedzy lekarskiej na cesarskim dworze, gdzie precyzja i perfekcja terapii miały ogromne znaczenie (niekompetencja lekarza kończyła się zazwyczaj karą śmierci). Pierwszy uniwersytet medyczny w Chinach został otwarty już w V w. n.e. i tak po dziś dzień system medycyny chińskiej jest w ciągłym rozwoju i wzbogacany również osiągnięciami medycyny zachodniej.
Warto przypomnieć, że od połowy XX w. na współczesnych uniwersytetach medycyny chińskiej w Chinach program studiów medycznych obejmuje obowiązkowo znajomości zarówno z zakresu zaawansowanej medycyny zachodniej jak i klasycznej medycyny chińskiej.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w swojej strategii „WHO Traditional Medicine Strategy 2013-2023” wymienia medycynę chińską jako jeden z najważniejszych systemów medycznych, który powinien być dostępny dla pacjentów na równi z medycyną zachodnią.
Uhonorowaniem osiągnięć medycyny chińskiej, było wyróżnienie Profesor Tu YouYou屠呦, lekarki tradycyjnej medycyny chińskiej, która w 2015 roku została uhonorowana Międzynarodową Nagrodą Nobla za wyodrębnienie artemizyny (znaną również jako qīnghaosu, 青蒿素) i dihydroartemizyniny, które zostały zastosowane z ogromnym sukcesem w leczeniu malarii, ratując miliony istnień ludzkich w południowych Chinach, Azji Południowo-Wschodniej, Afryce i Ameryce Południowej.
